Powrót do przeszłości – stare odmiany jabłoni

Zapewne nie jedna osoba pamięta jeszcze smak jabłek z rodzinnego sadu. Ja osobiście pamiętam starą papierówkę rosnącą tuż obok domu dziadków. Często odwiedzałam ich na wsi. Doskonale pamiętam jak wraz z kuzynami próbowaliśmy wspiąć się na nią i zrzucać pyszne owoce. I tą radość kiedy w końcu można było zebrać je z ziemi i posmakować. Nikt nie przejmował się wtedy ich myciem czy, też tym, że są poobijane. Nie było to konieczne – były one wolne od jakiejkolwiek chemii. Kiedy zapytałam rodziców czy pamiętają stare odmiany jabłoni, zaczęli się prześcigać w ich wymienianiu. Zamykali oczy i tłumaczyli mi jaki miały smak, jaką porą się je zbierało i gdzie dokładnie jakie drzewko rosło. Byłam pewna, że nie będą mieli pojęcia o co pytam albo po prostu tego nie pamiętają. A jednak.

Dzisiaj tych drzewek już dawno nie ma, zestarzały się i zostały ścięte. Niestety te stare, wysokie  jabłonie zastąpiono nowymi, niskimi odmianami. Ten przełom nastąpił wraz z masową produkcją. Od kiedy zaczęło się rozwijać sadownictwo towarowe ,w hodowli kładzie się nacisk na szybkość i efektywność produkcji. Kosztem tego spadła jakość i autentyczność. Idąc na bazar czy do sklepu możemy przebierać wśród wielu nowych odmian, które różnią się nie tylko wielkością i kolorem owoców, ale także smakiem i przeznaczeniem. Zazwyczaj nie zastanawiamy się jaką drogę przebyły zanim trafiły na sprzedaż.  Często nie wiemy ,że ich produkcja wiąże się z użyciem dużych ilości chemicznych oprysków, sztucznych nawozów oraz pestycydów. Oczywiście dla osób, które prowadzą sad taka produkcja w pełni się opłaca. Nowe odmiany jabłoni plonują obficie i to corocznie, dodatkowo dzięki swojemu rozmiarowi w sadzie można zasadzić dwa razy więcej drzewek. Drzewa owocowe, przede wszystkim jabłonie, szczepione są na podkładkach karłowych  o ograniczonym wzroście. Ponadto ich owoce można bardzo długo przechowywać.  Daje to o wiele większe zbiory i korzyści niżeli posadzenie drzew tradycyjnych o dużych rozmiarach, których owoce często nie wyglądają jak z okładki. Ale czy zwykłemu Kowalskiemu opłaca się zasadzać takie drzewko w swoim ogrodzie?

Większość z nas zasadzając sadzonkę jabłoni na własnej działce, pragnie mieć owoce ekologiczne i zdrowe. A więc nie stosujemy oprysków i generalnie nie ingerujemy w jego wzrost sztucznymi ulepszaczami. Jednak, kiedy dochodzi do zbiorów zauważamy, że owoców prawie nie ma, a drzewko umarzło lub zostało zaatakowane przez jakieś paskudztwo. Okazuje się, że o ile w masowej hodowli jabłonie te sprawdzają się świetnie to w przydomowej produkcji raczej nie spełniają swojej roli. Nowoczesne technologie, mimo licznych mieszanek ,np. genetycznych, nie zdołały uodpornić nowych odmian na powyższe zagrożenia. Co więc zrobić aby cieszyć się owocami własnej hodowli?

Od niedawna w ofertach sklepów i szkółek coraz częściej pojawiają się odmiany dawno zapomnianych starych odmian. Jest to fantastyczna alternatywa dla osób chcących mieć piękną, zdrową jabłoń bez stosowania sztucznej ochrony. W celu ochrony ginących odmian powstało wiele stowarzyszeń i instytucji, które zajmują się zbieraniem informacji oraz materiałów genetycznych roślin. Dzięki temu w przyszłości będzie można odtworzyć te odmiany o których dziś już nikt nie pamięta.  W czasach przedwojennych większość odmian jabłoni była uprawiana w Polsce i mimo ,że niektóre z nich zostały importowane z innych krajów to przez lata hodowli zaaklimatyzowały się i przystosowały do warunków panujących w naszym kraju. Dzięki temu były odporne na szkodniki i surowe warunki pogodowe. Kiedyś niemal przy każdym domu rosło choćby kilka drzewek jabłoni i innych drzew owocowych. Z powodzeniem wzrastały i plonowały. A nikt wtedy jeszcze nie słyszał o chemicznych środkach ochrony roślin. Co jeszcze przemawia za wybraniem starej odmiany ? Najnowsze badania przeprowadzone w  Wielkiej Brytanii dowodzą, że owoce nowych odmian są dużo mniej bogatsze w składniki odżywcze od jabłek odmian uprawianych dawniej. Jabłka te charakteryzują się wysoką zawartością związków antyoksydacyjnych takich, jak fenole, antocyjany, witamina C, a także cukrów. Rezultaty badań potwierdzają wyższą zawartość suchej masy oraz wybranych składników mineralnych (Mg, Fe, Cu, Na, K, P) w owocach starych odmian.

Stare odmiany jabłoni, czyli jakie?

Jak więc widać jest wiele zalet posiadania takiego drzewka. Nasuwa się oczywiście pytanie – stare odmiany, czyli jakie? Poniżej przedstawiona została lista poszczególnych odmian jabłoni dawnych odmian .

Najbardziej popularne owoce dawnych odmian

Letnie:

  • ‚Ananas Berżenicki’,
  • ‚Charłamowskie’,
  • ‚Grafsztynek Inflancki’,
  • ‚Kalwila Letnia Fraas’a’,
  • ‚Oliwka Inflancka’,
  • ‘Oliwka Czerwona’
  • ‚Różanka Wirgińska’,
  • ‚Titówka’

Jesienne:

  • ‚Aporta’
  • ‚Grafsztynek Prawdziwy’
  • ‚Antonówka Zwykła’
  • ‚Antonówka Półtorafuntowa’
  • ‘Antonówka Śmietankowa’
  • ‚Glogierówka’
  • ‚Kalwila Czerwona Jesienna’
  • ‚Kosztela’, ‚Kronselska’
  • ‚Malinowa Oberlandzka’
  • ‚Rarytas Śląski’
  • ‚Signe Tillisch’
  • ‚Truskawkowe Nietschnera’

Wczesnozimowe:

  • ‚Alant’
  • ‚Cesarz Wilhelm’
  • ‚Kantówka Gdańska’
  • ‚Kardynalskie’
  • ‚Koksa Pomarańczowa’
  • ‚Królowa Renet’
  • ‚Landsberska’
  • ‚Mank’s Kchenapfel’
  • ‚Niezrównane Peasgooda’
  • ‚Parmena Szkarłatna Zimowa’
  • ‚Pepina Linneusza’
  • ‚Pepina Ribstona’
  • ‚Piękna z Boskoop’
  • ‚Rajewskie’
  • ‚Szara Reneta’
  • ‘Złota reneta’

Późnozimowe:

  • ‚Boiken’,
  • ‚Grochówka’
  • ‚Kalwila Biała Zimowa’
  • ‚Kuzynek’
  • ‚Ontario’
  • ‚Pepina Londyńska’
  • ‚Piękna z Rept’
  • ‚Reneta Baumana’
  • ‚Sztetyna Zielona’
  • ‚Zorza’
  • ‚Żeleźniak’

W artykule wykorzystano fragmenty książki M. Dziubak, „Moda na Stare Odmiany Jabłoni”

Zostaw nam swój komentarz