Walka z autochtonami czyli odchwaszczanie

Odchwaszczanie, czyli pozbywanie się niechcianych przez nas roślin z uprawy lub z trawnika, jest odwiecznym i niekończącym się zmaganiem człowieka z „nieprzyjazną” naturą. Biblijny chwast – synonim zła i złych czynów – był wrzucany w ogień. Obecnie nazwalibyśmy to termiczną metodą pozbywania się chwastów.

Chwast – co to jest? Na wsiach mawiało się nań zielsko, czyli roślina zielona – i słusznie, bowiem dla ogrodnika zielskiem są najczęściej rośliny zielne. Perz, mniszek, koniczyna, chaber, bławatek, pokrzywa, mak polny, stokrotka, nawłoć, jaskier, ostrożeń zwany ostem, proso, chrzan to rośliny często uznawane za chwasty. Chociaż rośliny dzikie wymieniane jako „zielsko” nie budzą wątpliwości, to koniczyna lub stokrotka, a nawet proso, mogłyby być także roślinami uprawianymi.Chwast nie chwast? Wszystko zależy od intencji ogrodnika i od tego, co postanowił uprawiać. Inne rośliny, nawet gatunki użytkowe, ale konkurencyjne wobec podstawowego gatunku uprawy, stają się dla ogrodnika chwastem, ponieważ opóźniają lub uniemożliwiają jego rozwój, zabierając mu światło, pożywienie, wodę. Tym samym niepożądane rośliny mogą obniżać jakość i ilość plonu lub zmniejszać wartość estetyczną uprawianych gatunków. Dlatego człowiek szuka skutecznych form ochrony przed chwastami. Metody walki z niepożądanymi roślinami można podzielić na:– polegające na usuwaniu chwastów: metoda ręczna, mechaniczna, termiczna, chemiczna;– polegające na zabezpieczeniu przed ich odradzaniem się: cieniowanie, ściółkowanie, troska o nawóz wolny od nasion chwastów, przygotowanie podłoża.

PROFILAKTYKA

Zacznijmy od początku – walka z chwastami jest łatwiejsza, gdy przygotujemy odpowiednio pole walki, czyli oczyścimy nasze miejsce upraw z niechcianych roślin, ich nasion i kłączy. Możemy tu zastosować zarówno tradycyjne metody mechaniczne, jak i chemiczne. Mamy także większe pole manewru, jeśli chodzi o wybór metody, bowiem nie zniszczymy na tym etapie naszych upraw, np. trawnika. Bezpośrednio przed wzejściem trawy, gdy wyrosną już pierwsze chwasty, możemy opryskać teren przyszłego trawnika preparatem Reglone jednak z tym zabiegiem nie można się spóźnić, gdyż Reglone nie jest herbicydem selektywnym i uszkodzi również kiełkującą trawę.

METODY MECHANICZNE

Odchwaszczanie ręczne, czyli pielenie, to pozbywanie się chwastów poprzez wyrywanie ich wraz z korzeniami bądź oddzielanie ich od korzeni przy użyciu ręcznych narzędzi, takich jak motyki, grace, widły amerykańskie. Usunięcie chwastów, zwłaszcza wieloletnich, jest konieczne, ponieważ po posadzeniu roślin nie będziemy mogli skutecznie ich zwalczać, nie uszkadzając sadzonek. Najbezpieczniej zrobić to ręcznie, przekopując glebę widłami amerykańskimi lub szpadlem i wybierając starannie wszystkie kłącza, korzenie i podziemne rozłogi. Mechanicznie możemy usuwać również niektóre chwasty rosnące na trawniku, np. poprzez grabienie ograniczymy wzrost mchu, częste koszenie uniemożliwi zaś wytworzenie nasion i rozsiewanie się chwastów. Przy zadbanym trawniku można także mechanicznie usuwać chwasty o palowym systemie korzeniowym, takie jak miniszek lub ostrożeń, czyli popularny oset. Używamy do tego specjalnego narzędzia: rurko-łopatki na trzonku do precyzyjnego wycinania tych roślin wraz z ich korzeniem.

ŚCIÓŁKI I MATY

Ściółkowanie ogranicza wzrost chwastów, a tym samym także liczbę zabiegów odchwaszczania. Wykładanie materiałami nieorganicznymi jest kosztowne, a włókniny czy folie są często uszkadzane przez kosiarki lub podczas cięcia zimowego. Ponadto utrudniają kontrolowanie drożności systemów nawodnieniowych oraz nawożenie. Dlatego powinniśmy stosować je z umiarem i rozwagą. Ściółki organiczne, np. słoma czy trociny, popularne w uprawach wieloletnich, mają zasadniczą wadę – krótką trwałość. W sprzyjających warunkach pogodowych chwasty przerastają je już po roku. Ponadto przy ich zastosowaniu obserwowano wzrost populacji gryzoni, większe uszkodzenia mrozowe oraz niekiedy zmianę odczynu gleby, co może wpłynąć na gospodarkę azotem u młodych roślin. Zapobieganie przerastaniu chwastów umożliwiają specjalne maty ogrodnicze. Mata rozłożona na ziemi blokuje dostęp promieni słonecznych do gleby i nie dopuszcza do fotosyntezy i wzrostu chwastów. Specjalne maty dzięki odpowiednio dobranej wielkości porów doskonale przepuszczają wodę, nawozy płynne i powietrze, umożliwiając normalny wzrost i rozwój chronionych roślin. Mata ogranicza wysuszanie oraz utrzymuje wilgoć i ciepło ziemi, a jednocześnie nie dopuszcza do zaparzania gleby. Jest przy tym bezpieczna dla środowiska. Maty tego typu można rozkładać przed nasadzeniem roślin, wycinając w nich otwory, a następnie zakopać sadzonki. Można również ochraniać już rosnące krzewy, kwiaty i uprawy, rozściełając maty wokół nich.

NIEKONWENCJONALNE TECHNIKI 

Rokujące wydają się metody termiczne, chociaż metoda płomieniowa jest mało skuteczna w niszczeniu chwastów trwałych. Poważnym problemem okazało się także uszkadzanie wysoką temperaturą roślin uprawianych oraz ryzyko zapalenia się przedmiotów palnych w otoczeniu. Modyfikacja metody w celu poprawienia bezpieczeństwa polegała na wprowadzeniu pary wodnej jako czynnika oddziałującego wysoką temperaturą na rośliny. Metoda ta jednak wymaga zasilania i jest na większą skalę trudna do zastosowania. Spośród przedstawionych powyżej niechemicznych sposobów zwalczania chwastów najbardziej efektywną metodą jest wciąż odchwaszczanie mechaniczne. Skutecznością tylko nieznacznie ustępuje herbicydom.

METODY CHEMICZNE, CZYLI ZASTOSOWANIE HERBICYDÓW

Nie zawsze metody mechaniczne zapewniają wystarczające rezultaty, zwłaszcza kiedy mamy do czynienia z zachwaszczoną murawą. W takim przypadku uciekamy się do użycia środków chemicznych. Użycie środków chemicznych w ogrodzie wymaga jednak pewnej wiedzy i doświadczenia, gdyż łatwo można wyrządzić duże szkody. Generalna zasada to uważne czytanie instrukcji i przestrzeganie dawek i terminów zastosowania herbicydów. Szczególnie wrażliwe na herbicydy są rośliny iglaste. Jednym z najbardziej znanych i powszechnie stosowanych w Polsce środków jest Roundup – skuteczny preparat na chwasty wieloletnie i perz. Środek ten stosujemy w momencie, kiedy chwasty mają w pełni rozwinięte ulistnienie. Ważne, aby stosować preparat kiedy rośliny są suche, to znaczy nie bezpośrednio po deszczu, a temperatura jest niezbyt wysoka; podczas upałów środek ten szybko paruje. Preparat pobierany jest przez liście chwastów, a następnie przemieszczany do korzeni roślin, powodując ich ginięcie. Pierwsze efekty działania preparatu widoczne są po upływie 7-14 dni od zabiegu. Ginięcie roślin następuje po około 30 dniach. Wysoka temperatura i wilgotność powietrza oraz silne nasłonecznienie przyspieszają działanie preparatu. Zaletą tego herbicydu jest krótki okres działania – nie zalega on w glebie, ponieważ jest szybko rozkładany w ciągu około 2-3 tygodni. W tym czasie nie powinniśmy spulchniać gleby w miejscu oprysku.Następnym znanym i stosowanym preparatem jest Kerb 50, który zwalcza wiele chwastów, m.in.: chwastnicę jednostronną, gwiazdnicę, pokrzywy, rdest, tasznik, a także dość dobrze perz. Niestety nie jest skuteczny w przypadku występowania chwastów z rodziny astrowatych, a więc mniszka, mlecza bądź rumianku. Stosujemy go jednak w sezonie jesiennym poprzedzającym sadzenie roślin (6 miesięcy), w sezonie letnim rozkład herbicydu jest znacznie szybszy i użyty na początku marca umożliwia pierwsze nasadzenia już w sierpniu.Na istniejących trawnikach podstawowym problemem są chwasty dwuliścienne, np. mniszek, które można skutecznie zwalczać chemicznie, opryskując cały trawnik jednym z herbicydów selektywnych: STARANE, MNISZEK, Chwastox, Bofix itp. Herbicydy możemy stosować bezpiecznie dopiero na trawnikach dobrze ukorzenionych, czyli w drugim roku od założenia. Na świeżo założonych można próbować preparatu Chwastox. Inne zabiegi ograniczające chwasty na trawnikach to np. wapnowanie, które ma na celu odkwaszenie podłoża i przyspieszenie wzrostu trawy. Ułatwia to walkę m.in. z mchem i skrzypami rosnącymi wśród trawy. 
Jeśli przedmiotem naszych zabiegów nie jest trawnik i chcemy niszczyć rośliny należące do rodziny traw (czyli tzw. jednoliścienne), możemy sięgnąć po herbicyd o nazwie Fusilade Super w dawce 35 ml na 100 m2, który jest produktem zupełnie bezpiecznym dla roślin iglastych. W szkółkach drzew iglastych stosowane są różnorodne preparaty, w zależności od rodzaju grup chwastów. Mogą to być takie środki, jak: Afalon, Venzar, Treflan, Goal 2E, Devrinol 50 WP. Preparaty te można również stosować na terenach zieleni i w ogrodach. Odchwaszczanie za pomocą tych herbicydów jest zajęciem dla fachowców. [kg]

Uwaga! Pamiętajmy, aby w zapalczywej walce nie zapomnieć o zdrowym rozsądku i nie wyrządzić szkód środowisku, zwłaszcza że chwasty właściwe, czyli dzikie rośliny, są bardzo ważne dla naszych sprzymierzeńców – owadów i ptaków, stanowiąc dla ich pożywienie i schronienie. Bioróżnorodność jest również wartością. 

Źródło – Ogród lokalny 2(11)2012