Nicienie – kompendium wiedzy

Nicienie to mikroskopijne organizmy o wydłużonym, wrzecionowatym ciele, o przekroju kolistym. Nie osiągają milimetra długości. Ich ciało jest bezbarwne, często z przeświecającym przewodem pokarmowym o barwie pożywienia. Ciało nie jest podzielone, ale można rozróżnić przód ciała z głową i zwężony tylny koniec.

Biologia nicieni.

Wiele nicieni odgrywa ważną rolę w przyrodzie przykładem mogą być nicienie glebowe, które aktywnie uczestniczą w procesach glebotwórczych, rozkładając materie organiczną w glebie. Inne nicienie mogą być uciążliwymi szkodnikami jednymi z takich organizmów mogą być nicienie pasożytnicze. Są to organizmy pasożytujące na zewnątrz lub wewnątrz roślin, zwierząt i ludzi. Nicienie u ludzi i zwierząt mogą wywoływać wiele chorób przykładem może być glista ludzka i owsiki.
Aktywność nicieni jest zależna od wody. Każde z gatunków ma określone optimum wilgotności, w której ich rozwój i przeżywalność będą najlepsze. Nicienie pasożyty roślin i owadów żyją w środowisku wodnym zaś nicienie glebowe poruszają się w wodzie między cząsteczkami gleby. W glebie o wilgotności poniżej 10% nicienie przestają się poruszać i giną lub zapadają w stan anabiozy. Stąd też po deszczach następuje wzrost populacji nicieni.
Na warunki życia i rozwój nicienia ma również wpływ przewietrzanie gleby, jej struktura i zasolenie oraz odczyn. Ważne są także substancje zawarte w glebie. Na nicienie pobudzająco działa wydzielina korzeni.
Nicienie mogą zachorować wskutek porażenia przez wirusy i grzyby, są atakowane przez pierwotniaki, nicienie drapieżne, roztocze, wazonkowce i bezskrzydłe owady. Organizmy te mogą w określonych warunkach redukować i regulować populację nicieni.

Jak nicienie szkodzą naszym roślinom?

Większość nicienie atakuje system korzeniowy, nieliczne zaś pasożytują w nadziemnych częściach rośliny. Gatunki roślinożerne wykorzystują tkankę roślinną jako pokarm, wysysają za pomocą sztylecika komórki roślinne.
Jedne gatunki nicieni są ektopasożytami i żyją w ryzosferze (strefa w pobliżu młodych korzeni), pasożytując na roślinach, inne są endopasożytami i żerują, rozwijają się w tkankach roślinnych. Ektopasożyty wędrują w glebie i sztylecikiem nakłuwają korzenie z zewnątrz. Jeśli pojawią się masowo dochodzi do ogładzenia rośliny, ograniczenia jej wzrostu i rozwoju.
Endopasożyty żerują w roślinach dłużej i wprowadzają do ich tkanek wydzieliny i działaniu enzymatycznym. Substancje takie prowadzą do zmian w metabolizmie regulatorów wzrostu. W takim przypadku reakcją rośliny na porażenie będzie nekroza (martwica) tkanek lub nadmierny rozwój komórek i tkanek (hipertrofia). Tworzą się wyrośla, które są zależne kształtem od gatunku rośliny i nicienia.
U roślin zaatakowanych przez nicienie najczęściej obserwujemy więdnięcie roślin, zmiany w wyglądzie łodygi i liści, znaczne ograniczenie liczby owoców i kwiatów, nekrozy lub narośla na korzeniach, gnicie korzeni, zmiany pokroju systemu korzeniowego.

I jak zwalczać te szkodniki?

W przypadku porażenia rośliny nicieniami należy ją wykopać (nie wyrywać!) tak, aby nie oberwać drobnych korzeni np. na korzeniach bocznych marchwi można znaleźć drobne galasy, zaś na buraku cysty umocowane do korzeni (albo tzw. broda korzeniowa).

Nicienie rozprzestrzeniają się w związku z działalnością człowieka: z roślinami, glebą, nasionami, na butach i kołach ciągnika. Także porywisty wiatr może przenosić nicienie z cząstkami gleby na wiele kilometrów.

Więcej domowych sposobów na walkę z nicieniami znajdziecie tutaj.

Niszczyk zjadliwy (Ditylenchus dipsaci)

Biologia: Prawidłowa nazwa to nematody. Żyją we wnętrzu rośliny. Najaktywniejsze są w okresie od wiosny po schyłek lata.

Atakowane rośliny: Poraża ponad 300 gatunków roślin uprawnych i chwastów, cebulę, czosnek, pietruszkę, ziemniaki, owies, marchew, buraki, tytoń, groch, bób i truskawki.

Szkodliwość: Nicień ten poraża rośliny zbóż w wyniku czego krzewią się nadmiernie, nie strzelają w źdźbło i rzadko się kłoszą. Źdźbła są krótkie, w dolnej części zgrubiałe, a liście skręcone w korkociąg. W przypadku zaatakowania ziemniaków są one karłowate, mają zgrubiałe łodygi i ogonki liściowe, a listki skędzierzawione. Na bulwach tworzą się lekki wgłębienia przypominające parch zwykły. Siewki cebuli są blade, mają poskręcane listki. Starsze rośliny są karłowate, a ich liście pękają u nasady. Cebule gniją u podstawy, łatwo je wyciągnąć z gleby i mają popękaną piętkę. Wiele z nich gnije podczas magazynowania i nie nadają się do spożycia.

Zapobieganie i zwalczanie: Należy zastosować odpowiednią rotacje upraw. Unikać przez co najmniej sześć lat uprawiania roślin cebulowych, ziemniaków czy marchwi w zainfekowanej glebie. Warto usuwać i palić zainfekowane rośliny zaraz po zauważeniu ataku nicieni.

Mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis)

Biologia: Samica mątwika jest kulista, początkowo biaława, następnie złota, a później ciemnobrązowa.

Atakowane rośliny: Ziemniaki, pomidory, oberżynę oraz chwasty z rodziny Solanaceae (psianka, pokrzyk wilcza jagoda). Najczęściej występuje w ogródkach działkowych i przydomowych.

Szkodliwość: Rośliny zaatakowane wolniej rosną, co widać już w maju. Pędy są cienkie, nieliczne. Liście żółkną i zamierają. Larwy mątwika początkowo rozwijają się wewnątrz korzenia, a następnie wysuwają ciało na powierzchnię korzenia i mocują się do niego. Na takich porażonych korzeniach można zauważyć kuleczki cyst, które przed kwitnieniem mają kolor biały, a w czasie kwitnienia złotożółty.

Zwalczanie: Mątwik jest szkodnikiem kwarantannowym, stąd też z terenów zagrożonych nie należy wywozić ziemniaków. Warto kontrolować sadzeniaki i glebę na obecność cyst. Cysty takie mogą być łatwo roznoszone z bulwami, na narzędziach, z glebą i na kołach maszyn. Należy również sadzić zdrowe bulwy, niszczyć samosiewy ziemniaka i chwasty.

Zostaw nam swój komentarz